പഹൽഗാം ഭീകരാക്രമണത്തെ തുടർന്ന് 26 മനുഷ്യജീവിതങ്ങൾ പൊലിഞ്ഞതിന് പിന്നാലെ, ഇന്ത്യ 1960-ലെ ഇൻഡസ് ജലസന്ധി (Indus Waters Treaty - IWT) താൽക്കാലികമായി നിർത്തിവച്ചു. ഈ തീരുമാനം വേൾഡ് ബാങ്കിനെ ഔദ്യോഗികമായി അറിയിക്കാതെയാണ് നടപ്പാക്കിയത്, എന്നാൽ പാകിസ്ഥാന് ഔപചാരിക അറിയിപ്പ് നൽകിയിട്ടുണ്ട്. 64 വർഷം പഴക്കമുള്ള ഈ സന്ധി, ഇന്ത്യയും പാകിസ്ഥാനും തമ്മിലുള്ള ജലവിഭജനത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന രേഖയാണ്. ഇന്ത്യയുടെ ഈ നടപടി, പാകിസ്ഥാന്റെ സാമ്പത്തികവും കാർഷികവുമായ ഘടനയെ ഗുരുതരമായി ബാധിക്കുമെന്നാണ് വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നത്.

ഇൻഡസ് ജലസന്ധി: ചരിത്രവും പ്രാധാന്യവും                                                           

1960-ൽ വേൾഡ് ബാങ്കിന്റെ മധ്യസ്ഥതയിൽ ഒപ്പുവച്ച ഇൻഡസ് ജലസന്ധി, ഇന്ത്യയുടെ ആദ്യ പ്രധാനമന്ത്രി ജവഹർലാൽ നെഹ്റുവും പാകിസ്ഥാൻ പ്രസിഡന്റ് അയൂബ് ഖാനും തമ്മിലുള്ള അന്താരാഷ്ട്ര ഉടമ്പടിയാണ്. ഇന്ത്യയിലൂടെ ഒഴുകുന്ന ആറ് നദികളുടെ (ഇൻഡസ്, ഝലം, ചിനാബ്, രവി, ബീസ്, സത്‌ലജ്) ജലവിഭജനം ഈ സന്ധി നിർണയിക്കുന്നു:  
- കിഴക്കൻ നദികൾ(രവി, ബീസ്, സത്‌ലജ്): ഇന്ത്യയ്ക്ക് പൂർണ നിയന്ത്രണം.  
- പടിഞ്ഞാറൻ നദികൾ(ഇൻഡസ്, ഝലം, ചിനാബ്): പാകിസ്ഥാന് പ്രധാന നിയന്ത്രണം.

ഈ സന്ധി, നാല് യുദ്ധങ്ങൾ, ദശകങ്ങളുടെ അതിർത്തി ഭീകരത, ഇന്ത്യ-പാകിസ്ഥാൻ ശത്രുത എന്നിവയെ അതിജീവിച്ച ഒരു അപൂർവ നയതന്ത്ര വിജയമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഇന്ത്യയ്ക്ക് 41 ബില്യൺ ഘനമീറ്റർ ജലവും പാകിസ്ഥാന് 99 ബില്യൺ ഘനമീറ്റർ ജലവും ഈ സന്ധി വിഭജിക്കുന്നു. പാകിസ്ഥാന്റെ കൃഷിയുടെ 80% (16 മില്യൺ ഹെക്ടർ) വും ജലം ഇൻഡസ് ജലസന്ധിയിലൂടെയാണ് ലഭിക്കുന്നത്. 

ഇന്ത്യയുടെ തീരുമാനം
2025 ഏപ്രിൽ 23-ന്, പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദിയുടെ അധ്യക്ഷതയിൽ ചേർന്ന കാബിനറ്റ് കമ്മിറ്റി ഓൺ സെക്യൂരിറ്റി (CCS) യോഗത്തിൽ, പാകിസ്ഥാൻ "അതിർത്തി ഭീകരതയെ ഉപേക്ഷിക്കുന്നതുവരെ" Indus Waters Treaty (IWT) നിർത്തിവയ്ക്കാൻ തീരുമാനിക്കുകയായിരുന്നു. ഇന്ത്യ, ഏപ്രിൽ 24-ന് പാകിസ്ഥാന് ഔപചാരിക അറിയിപ്പ് നൽകി, എന്നാൽ വേൾഡ് ബാങ്കിനെ അറിയിച്ചില്ലയെന്നത് വിമർശനത്തിന് കാരണമായി.

വേൾഡ് ബാങ്കിന്റെ പങ്ക്
1960-ൽ സന്ധി ഒപ്പുവച്ചപ്പോൾ, വേൾഡ് ബാങ്ക് ഒരു മധ്യസ്ഥനും സഹ-സൈനറുമായിരുന്നു. ഇന്ത്യയും പാകിസ്ഥാനും തമ്മിലുള്ള ജലവിഭജന തർക്കങ്ങളിൽ വേൾഡ് ബാങ്ക് ന്യൂട്രൽ എക്സ്പെർട്ടിനെയോ കോടതി ഓഫ് ആർബിട്രേഷനെയോ നിയോഗിക്കാനുള്ള അവകാശമുണ്ട്. എന്നാൽ, ഇന്ത്യയുടെ ഏകപക്ഷീയമായ തീരുമാനം വേൾഡ് ബാങ്കിനെ അറിയിക്കാതിരുന്നത്, ഈ സന്ധിയുടെ അന്താരാഷ്ട്ര പ്രാധാന്യം മുൻനിർത്തുമ്പോൾ വിവാദമായി. 

പാകിസ്ഥാൻ നേരിടേണ്ട പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ  
1. കൃഷി: പാകിസ്ഥാന്റെ 90% ജലസേചനം ഇൻഡസ് നദീതടത്തെ ആശ്രയിക്കുന്നു. ജലപ്രവാഹം കുറയുന്നത്, പ്രത്യേകിച്ച് പഞ്ചാബ്, സിന്ധ് പ്രവിശ്യകളിൽ, വിളനാശത്തിനും ഭക്ഷ്യ പ്രതിസന്ധിക്കും കാരണമാകും
2. നഗര ജലവിതരണം: കറാച്ചി, ലാഹോർ, മുൾട്ടാൻ തുടങ്ങിയ നഗരങ്ങൾ ഇൻഡസ് ജലത്തെ ആശ്രയിക്കുന്നു. ജലക്ഷാമം ജനജീവിതത്തെ ബാധിക്കും.
3. ജലവൈദ്യുതി: തർബേല, മംഗ്ല ഡാമുകൾ ഇൻഡസ് ജലത്തെ ആശ്രയിക്കുന്നു. ജലപ്രവാഹം കുറയുന്നത് വൈദ്യുതി ഉൽപാദനത്തെ തടസ്സപ്പെടുത്തും.
4. സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധി: പാകിസ്ഥാന്റെ വിദേശനാണ്യ ശേഖരം 10 ബില്യൺ ഡോളർ മാത്രമാണ്, ഇത് രണ്ട് മാസത്തെ ഇറക്കുമതിക്ക് മാത്രമേ മതിയാകൂ. കൃഷി, വ്യവസായം, ഊർജ്ജ മേഖലകളിലെ തകർച്ച രാജ്യത്തിന്റെ 24-ാമത്തെ ഐഎംഎഫ് ബെയിൽഔട്ടിനെ ദുർബലമാക്കും.

പാകിസ്ഥാന്റെ പ്രതികരണം  
പാകിസ്ഥാൻ ഇന്ത്യയുടെ തീരുമാനത്തെ "യുദ്ധപ്രവൃത്തി" എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചു, ജലപ്രവാഹം തടസ്സപ്പെടുത്തുന്നത് അന്താരാഷ്ട്ര നിയമ ലംഘനമാണെന്ന് വാദിച്ചു. മുൻ ഹൈക്കമ്മിഷണർ അബ്ദുൾ ബാസിത്, IWT ഏകപക്ഷീയമായി റദ്ദാക്കാനോ നിർത്തിവയ്ക്കാനോ കഴിയില്ലെന്നും പരിഭ്രാന്തി ഒഴിവാക്കണമെന്നും പറഞ്ഞു. പാകിസ്ഥാൻ ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയെ സമീപിക്കാനും തീരുമാനം "പ്രകോപനപരവും അപക്വവും" എന്ന് വിമർശിച്ചു.

നിയമപരമായ വെല്ലുവിളികൾ  
IWT-യിൽ ഏകപക്ഷീയമായി പിന്മാറാനുള്ള വ്യവസ്ഥ ഇല്ല, ഇത് ഇന്ത്യയുടെ തീരുമാനത്തെ നിയമപരമായി വിവാദമാക്കുന്നു. പാകിസ്ഥാൻ വേൾഡ് ബാങ്കിന്റെ മധ്യസ്ഥതയോ അന്താരാഷ്ട്ര കോടതിയോ ആവശ്യപ്പെട്ടേക്കാം, എന്നാൽ ഇന്ത്യയുടെ നിലവിലെ നിലപാട് ഈ പ്രക്രിയകളെ സങ്കീർണമാക്കും.

ഇന്ത്യയ്ക്കുള്ള അനന്തരഫലങ്ങൾ  
IWT നിർത്തിവയ്ക്കുന്നത് ഇന്ത്യയ്ക്ക് ഇൻഡസ്, ഝലം, ചിനാബ് നദികളിൽ കൂടുതൽ ജലസംഭരണവും ജലവൈദ്യുത പദ്ധതികളും വികസിപ്പിക്കാനുള്ള അവസരം നൽകുന്നു. ജമ്മു കശ്മീരിലും ലഡാക്കിലും 13.4 ലക്ഷം ഏക്കർ ജലസേചന ശേഷി വികസിപ്പിക്കാനുള്ള പദ്ധതികൾ മുന്നോട്ടുകൊണ്ടുപോകാം. എന്നാൽ, ഇത് അന്താരാഷ്ട്ര നയതന്ത്ര സമ്മർദ്ദവും ചൈനയുമായുള്ള പ്രശ്നങ്ങളും ഉണ്ടാക്കിയേക്കാം.

ഇന്ത്യയുടെ IWT നിർത്തിവയ്ക്കൽ, പാകിസ്ഥാന്റെ ഭീകരതയ്ക്കുള്ള ശക്തമായ പ്രതികരണമാണ്, എന്നാൽ ഇത് ഗുരുതരമായ സാമ്പത്തിക, കാർഷിക, ഊർജ്ജ പ്രതിസന്ധികൾ പാകിസ്ഥാനിൽ സൃഷ്ടിക്കും. വേൾഡ് ബാങ്കിനെ അറിയിക്കാത്തത്, ഈ തീരുമാനത്തിന്റെ നയതന്ത്ര സങ്കീർണതകളെ എടുത്തുകാണിക്കുന്നു. ഇന്ത്യയുടെ നടപടി, പാകിസ്ഥാന്റെ ദുർബലമായ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയെ കൂടുതൽ വഷളാക്കുമെങ്കിലും, ഇത് ദക്ഷിണേഷ്യൻ മേഖലയിലെ ജല-നയതന്ത്ര ബന്ധങ്ങളെ പുനർനിർമ്മിക്കാൻ ഇടയാക്കും. 

Summary in English; On April 24, 2025, India suspended the 1960 Indus Waters Treaty (IWT) following the Pahalgam terror attack that killed 26 civilians. The decision, made by the Cabinet Committee on Security under PM Narendra Modi, was notified to Pakistan but not the World Bank, the treaty’s mediator, raising controversy. The IWT allocates six rivers—Ravi, Beas, Sutlej to India, and Indus, Jhelum, Chenab primarily to Pakistan—supporting 80% of Pakistan’s agriculture.

India’s move, a response to Pakistan’s cross-border terrorism, could disrupt Pakistan’s agriculture, urban water supply, hydropower, and economy, already strained with $10 billion in reserves. Pakistan called it an “act of war” and may seek UN or World Bank arbitration, though the treaty lacks unilateral suspension provisions, complicating legal recourse. India gains opportunities for water and hydropower projects but risks diplomatic fallout. The decision underscores complex water-diplomacy issues in South Asia.